Borsada manipülasyon piyasanın gidişatının yapay yollarla değiştirilerek yatırımcıların kandırılmasıdır ve suç kapsamına girmektedir. Manipülasyon kelimesinin kökeni Fransızcaya dayanır ve Türkçesi piyasa dolandırıcılığı olarak bilinmektedir. Pek çok yöntem kullanılarak manipülatörlük yapılabilir. Bazı kişiler tarafından spekülasyonla karıştırılabilir ancak iki kavram birbirinden ayrı niyetleri bünyesinde barındırır. Bir manipülatör temelde şunları yapar:

• Yatırımcıları kandırarak onları kazançsız olan yatırım araçlarına sevk ederler.
• Arz ve talep dengesini bilinçli olarak bozarak fiyatların organik bir biçimde değişmesine engel olurlar.

Manipülasyonun Zararları Nelerdir?

Manipülatörlerin verdiği zararlar şöyle özetlenebilir:

• En genel tabirle piyasaya art niyetli bir biçimde müdahale ederler.
• Hile yaparak kişileri yanlış yatırımlara yönlendirirler.
• Yaptıkları yatırımlar yatırım araçlarının değeri kadar olmaz. Bazen bir yatırım aracının değerini ederinden fazlasına çıkararak kişilerin zarar etmesini sağlarlar.
• Piyasa işi şeffaflığı ve açıklığı bozarlar.

Fazla büyük olmayan borsalarda ciddi sonuçlara neden olurlar. New York Borsası gibi dev borsalarda manipülasyon yapmak pek etkili olmayacaktır.

Manipülasyon Çeşitleri Nelerdir?

Borsa manipülasyonun türleri şöyle açıklanabilir:

• İşlem temelli dolandırıcılık
• Bilgi temelli dolandırıcılık

Bunların her ikisi de kötü niyetle yapılan işlemler olarak bilinirler. Tespit edilmesi durumunda bir manipülatör para ve hapis cezasına çarptırılabilir. Sermaye Piyasası Kanunu bu kişileri suçlu olarak addeder.

İşlem Temelli Manipülasyon Nedir?

İşlem temelli piyasaya dolandırıcılığı şu şekilde yapılabilir:

• Yatırım aracı alıp satmak
• Alışveriş için emir vermek yada emirleri kontrol etmek
• Hesap hareketlerini değiştirmek
• Piyasanın organik akışını değiştirme hedefli hamleler yapmak
• Fiyat oluşumlarını etkilemek
• Yatırımcıları yanıltmak
• Wash sales olarak da bilinen kendi kendine işlemlere karışmak

İşlem temelli manipülasyon ilk bakışta fark edilmeyebilir ancak kanunlarda yer alan maddeler kapsamına giren hemen her hareket suç sayılır.

Bilgi Temelli Manipülasyon Nedir?

Bilgi temelli piyasa dolandırıcılığı şu işlemlerle yapılır:

• Yanlış bilgilerin yaygınlaştırılması
• Yatırımcıları hata yapmaya sevk eden çeşitli hamlelerin yapılması
• Olumsuz ve büyük sonuçlar ortaya koyan söylentiler çıkarılması
• Yanlış bilgilerden oluşan raporlar, yazılar ve haberler yazılması

Bir manipülatör illa birilerini etkilemek zorunda değildir. Kişileri yanıltma niyeti başlı başına suç sayılır.